In dit blog: je bent gelukkiger als je zelf de dirigent van je eigen orkest bent
Dirigent van je eigen orkest.
Executieve functies vormen de essentiële bouwstenen voor het dagelijkse functioneren en succes van jouw kind. Het is als het ware de dirigent van een orkest, die ervoor zorgt dat alle instrumenten op het juiste moment en in de juiste toonhoogte spelen. Als het je niet lukt om zelf het dirigeerstokje in handen te hebben en het orkest te leiden, dan wordt dat voor je gedaan; bijvoorbeeld iedere keer gecorrigeerd worden door de leerkracht omdat je niet stil zit of voor je beurt praat.
Executieve wattuh?
De executieve functies bevinden zich in de frontale hersenkwabben en helpen bij het beheersen van gedrag, denkprocessen en emoties. Laten we eens kijken naar de vijf belangrijkste executieve functies: inhibitie (je impulsen de baas zijn), plannen en organiseren (je zaakjes op orde hebben), flexibiliteit (je kunnen aanpassen aan een situatie), gedragsevaluatie (in de gaten hebben welk effect je gedrag op jezelf en op anderen heeft) en emotieregulatie, een mooi woord voor zelfbeheersing.
Je impulsen de baas
Inhibitie is als het stoplicht van het brein. Het stelt je kind (en jou als volwassene natuurlijk ook) in staat om impulsen te beheersen, zichzelf te remmen en na te denken voordat ze handelen. Het helpt bij het maken van weloverwogen keuzes, zelfbeheersing en sociale aanpassing. Een goed voorbeeld is het principe van ‘foute vrienden’; in de gaten hebben dat de criminele acties van je vrienden super spannend zijn en tóch de keus kunnen maken om niet mee te gaan op het boevenpad.
Leren om tot tien te tellen, daar heb je je hele leven iets aan!
TIPS
Leer je kind eenvoudige ademhalingsoefeningen aan om te kalmeren voordat ze reageren op een situatie.
Help je kind om momenten van reflectie in te bouwen voordat ze beslissingen nemen, vooral in situaties waarin emoties hoog oplopen. Het ouderwetse ‘tot 10 tellen’, zeg maar.
Plannen en Organiseren
Deze functie helpt bij het opdelen van taken in behapbare stukken, het maken van stappenplannen en het organiseren van tijd en ruimte. Het stelt kinderen in staat om doelen te stellen en ze stap voor stap te bereiken.
Zeker in de basisschooltijd is het gebruik van planning op de koelkast handig om te helpen bij het plannen van dagelijkse taken zoals huiswerk en huishoudelijke klusjes.
Flexibiliteit
Flexibiliteit stelt kinderen in staat om zich aan te passen aan veranderende omstandigheden en van strategie te veranderen wanneer dat nodig is. Het helpt bij het loslaten van starre denkpatronen en het accepteren van verandering.
Met flexibiliteit wordt dus niet bedoeld dat je maar ‘met alle winden meewaait’ en geen eigen mening, normen of waarden hebt. Vergelijk het maar met het bezoek aan een kerk of kathedraal tijdens je vakantie: ook als je zelf niet gelovig bent doe je je zonnehoed of pet af als daar om gevraagd wordt. En als het niet toegestaan is om met blote armen door de kerk heen te lopen trek je even een vestje aan. Ook als je je tijdens dit bezoek aanpast ben je niet meteen gelovig geworden.
Help je kinderen om zélf oplossingen te verzinnen voor problemen.
TIPS
Bespreek en stimuleer het belang van flexibiliteit en aanpassingsvermogen in verschillende situaties, zowel thuis als op school. Bijvoorbeeld door te vragen om een idee of probleem eens ‘van de andere kant te bekijken’. Bijvoorbeeld over de tijd om na een feestje thuis te komen: jij doet de rol van de puber en jouw zoon of dochter speelt de rol van de ouder.
Naar je eigen gedrag kunnen kijken
Als jouw kind naar zijn of haar eigen gedrag kan kijken, dan is jouw zoon of dochter in staat om eigen acties en resultaten te beoordelen. Het helpt bij zelfreflectie, het kunnen zien van sterke punten en het werken aan verbeterpunten. Het effect van deze ‘gedragsevaluatie’ helpt ook om eervol te kunnen stoppen met flauwe grappen of bijvoorbeeld pestgedrag; je hebt zelf in de gaten dat een lolletje niet leuk gevonden wordt en misschien zelfs als pesterij ervaren. Zélf besluiten om te stoppen is altijd eervoller dan op je vingers getikt worden!
TIPS
Een leuke traditie aan de avondmaaltijd: wat ging vandaag goed en wat zou je een volgende keer anders willen doen? Doe zelf vooral actief mee!
Stimuleer het bijhouden van een reflectiedagboek waarin ze hun prestaties en ervaringen opschrijven en evalueren.
Help je kinderen om open gesprekken te voeren over emoties en stress, en bied steun en begrip in uitdagende tijden.
Zelfbeheersing en meer
Emotieregulatie is als het koelen van het motorblok van een auto; het helpt de emoties in balans te houden. Het stelt kinderen, maar ook ons als volwassenen, in staat om emoties te herkennen, te begrijpen en op een gepaste manier te uiten.
Leer je kinderen eenvoudige ontspanningstechnieken, zoals diep ademhalen of het knijpen in een stressbal, om met emoties om te gaan.
Door aandacht te besteden aan deze executieve functies en je kinderen te ondersteunen bij hun ontwikkeling, leg je een sterke basis voor een succesvolle toekomst. Mensen met goed ontwikkelde executieve functies staan niet alleen veerkrachtiger in het leven maar zijn ook gelukkiger!
