Kirsten* neemt contact met ons op omdat ze klachten over haar dochter heeft gekregen; “school weet niet meer wat ze met Julie* (17 jaar) aan moeten. En als ik heel eerlijk ben, dan weten wij dat ook niet meer. “Ze gaat volledig haar eigen gang, houd met niemand rekening en kwetst de mensen om haar heen op een vreselijke manier als ze haar zin niet krijgt.” We weten niet meer hoe we invloed op haar gedrag kunnen hebben.

Alleen op je eigen gedrag heb je invloed

De vraag van Kirsten is of ze een afspraak voor Julie kan maken. Ik stel voor dat we eerst samen een online afspraak maken en dat we daarna verder kijken. Naast het feit dat de meeste pubers helemaal niet zitten te wachten op nóg meer bemoeizuchtige volwassenen in hun leven (en geef ze eens ongelijk), heeft de ervaring me ook geleerd dat ouders heel goed in staat zijn om invloed te hebben op het gedrag van hun kinderen. Gewenst gedrag, bedoel ik daarmee… Want: alleen op je eigen gedrag heb je invloed, niet zo zeer op het gedrag van een ander. En zéker niet op het gedrag van een weerbarstige puberdochter!

Kirsten en de vader van Julie zijn inmiddels 6 jaar gescheiden. Eigenlijk is die scheiding heel rustig verlopen; geen verwijten (waar de kinderen bij waren), een goede regeling over het huis waar Kirsten en de kinderen in zijn blijven wonen, ze hebben als ouders goed contact met elkaar en ook de reden zien hun vader regelmatig met plezier.

Ook als je je best doet kun je je schuldig voelen

Ondanks dat alles zo goed en in harmonie is geregeld, vertelt Kirsten wel dat ze zich schuldig voelt: “Een scheiding wil je natuurlijk niet voor je kinderen.” En ondanks dat we het goed hebben geregeld, merk je wel dat de kinderen er veel verdriet van hebben. Julie heeft maanden bijna iedere dag gehuild bij het naar bed brengen. “Omdat ze haar vader zo miste bij het verhaaltje voorlezen.”

“Vanaf het moment dat ze, in plaats van een verhaaltje voorlezen, nog een uurtje op haar tablet mocht spelen, werd het beter.” Die heeft ze van me gekregen. Als een soort van… troost?”

Ik wil het voor mijn kinderen zo makkelijk mogelijk maken

Er blijkt nog meer als troost te zijn gegeven en te zijn gedaan. “Ik wilde de pijn van de scheiding goedmaken en ervoor zorgen dat Julie (en haar broertje) het zo leuk mogelijk hebben.” En dat hadden ze: ze hoefden niets in het huis te doen. Geen afwasmachine inruimen, geen tafeldekken, geen kleine klusjes in het huishouden. Ook hun eigen kamer werd door Kirsten opgeruimd en schoongemaakt, natte handdoeken werden van de vloer geraapt, als het regende werd Julie naar school en naar training gebracht, soms bracht Kirsten zelfs een ‘warme lunch’ naar school omdat Kirsten dat zo lekker vindt. 

De keer dat Julie overstuur was omdat bij aanvang van het nieuwe schooljaar de indeling van de teams bij voetbal haar tegenviel, is Kirsten met de trainers gaan praten om te kijken of Kirsten weer bij haar vriendinnen in het team mocht spelen. Klein probleempje was dat deze ‘vriendinnen’ juist gevraagd hadden om niet meer bij Kirsten in het team te hoeven spelen, omdat ze haar gedrag helemaal beu waren. 

Je regelt het zelf maar!

“Dat is nu een paar maanden geleden gebeurd en nu komt de één na de ander klagen”, vertelt Kirsten. “Ik dacht dat het allemaal wel meeviel tot ik zelf hulp nodig had.” Door een misstap heb ik mijn enkel gebroken en mag een paar weken niet te lang staan en lopen. Toen ik de kinderen vroeg om even bij te springen was dat voor mijn zoon geen enkel probleem. Julie werd woedend. “Ik moest maar hulp inkopen want zij ging zich niet zo uitsloven zoals ik dat altijd doe, zij ging haar haar niet laten verpesten door boven stomende pannen te gaan hangen om te koken of haar nagels te beschadigen bij het schoonmaken.” 

Na de eerste schok heeft Kirsten eerst gedacht dat dit ‘puberaal gedoe was’. Toen ze ontdekte dat Julie écht niet mee zou gaan helpen schrok ze. En het verhaal was compleet toen school belde met soortgelijke klachten over Julie. 

Dan heb je zoveel voor je kind gedaan en krijg je keihard een ‘nee’ als antwoord als je hulp nodig hebt

Binnen een paar minuten ‘vallen er opeens heel veel kwartjes’. 

Kirsten heeft zelf ook gescheiden ouders en heeft juist wél altijd klaargestaan voor haar moeder die vaak heel verdrietig en somber was. Haar ex-man, de vader van Julie, vond het heerlijk, een partner die iedere wens zo ongeveer van z’n gezicht wist af te lezen. En voor Kirsten het wist draaide haar hele leven om haar man en haar kinderen. “En toen kwam de dag dat hij zei dat hij gék van me werd. Dat ik nooit eens een eigen mening heb, dat ik altijd maar loop te rennen voor het gezin. Hij wilde weg en ik dacht alleen maar “dat moeten we dan goed regelen voor de kinderen, die mogen hier niets van merken…”

Als ik Kirsten uitleg hoe het ‘ontwikkelen van patronen’ werkt, dan kijkt ze me verbaasd aan. “Ik ben dus al mijn hele leven bezig om me weg te cijferen voor anderen omdat ik bang ben dat ik niet goed genoeg ben?” Met het uitspreken van deze vraag beginnen de tranen over haar wangen te rollen. 

Binnen een paar minuten ‘vallen er opeens heel veel kwartjes’. 

Patronen geven een gevoel van veiligheid

Als mensen ontwikkelen we allemaal (gedrags-)patronen. We belanden in een situatie en daar reageren we op met ‘zo’n patroon’ omdat deze van jongs af aan zijn ‘ingesleten’. Heel handig: je hoeft niet te lang na te denken om een reactie te geven. Bijvoorbeeld: je kind roept ‘help!’ en jij reageert meteen. Kind gered, jij blij en opgelucht. 

Die ingesleten patronen kunnen ook een keerzijde hebben: je hebt in je leven misschien nare dingen meegemaakt; een scheiding zoals Kirsten in dit verhaal of bijvoorbeeld gepest worden op school. Met de ervaring van al die situaties ontwikkel je patronen om je staande te houden. En niet alleen met heel heftige ervaringen ontwikkel je patronen, ook met veel voorkomende, vaak onzichtbare situaties doe je dat. Bijvoorbeeld als je het gevoel hebt dat je ouders alleen maar blij waren met cijfers vanaf een 8 of door… Vul zelf maar in. Het klinkt misschien gek, maar op het moment dat er iets vervelends gebeurt dat je doet denken aan een eerdere ervaring, geeft zo’n patroon een gevoel van veiligheid: en dus reageer je meteen vanuit dat patroon. Of dat in deze nieuwe situatie nu handig is of niet. 

Patronen spelen altijd een rol

In positieve situaties hebben we niet zo’n last van deze patronen. Ze spelen vooral op als er een onbalans in je leven komt en je het gevoel hebt te moeten overleven. Iemand die in zijn of haar leven gepest is kan zich sneller buitengesloten voelen als iemand die dit niet heeft meegemaakt. Als je in je jeugd sterk het gevoel hebt gehad dat je voor je ouders alleen maar meetelt als je minimaal die 8 haalt, dan vraag je als volwassenen ook veel van jezelf (en bijvoorbeeld van je partner en kinderen). 

Patronen spelen altijd mee, als het niet lekker loopt in je relatie, in je gezin, met je collega’s, vrienden… Je kunt natuurlijk proberen om zaken ‘te fixen’ maar het blijft handiger om te kijken waar de oorzaak zit en daarmee aan de slag te gaan. 

Kirsten heeft in haar leven het gevoel van ‘altijd lief en behulpzaam te moeten zijn’ als een soort van overlevingsstrategie ontwikkeld die haar in haar relatie en bij de opvoeding van haar kinderen uiteindelijk niet echt geholpen heeft.

Niet alleen Kirsten loopt nu tegen haar patronen aan. Ook Julie heeft haar eigen patronen ontwikkeld (bijvoorbeeld het verwende gedrag) en heeft hier last van. Of ze dat zelf nu wel of niet in de gaten heeft. 

We spreken af dat we samen aan de slag gaan met het uitzoeken van de patronen die invloed op het leven en de ontwikkeling van Kirsten hebben gehad. Vanuit die patronen komen we vanzelf bij de patronen van Julie uit en maken dan een plan hoe Kirsten haar kan begeleiden. 

* Ook in dit blog zijn de namen van de cliënten verzonnen. Dit blog is gebaseerd op gesprekken met verschillende cliënten. 

Alleen op je eigen gedrag heb je invloed

Loop je vaak tegen dezelfde (vervelende) situaties aan in je relaties met gezin, familie, collega’s of andere mensen waar je regelmatig mee te maken hebt? Dan is het de moeite waard om je eigen patronen, de manier waarop je reageert om situaties met deze mensen, te leren kennen. Want, als je je eigen patronen herkent, kun je ook wat aan je reactie doen. Het leuke is dat jij jouw eigen reactie kunt aanpassen. De mensen om je heen zullen wel mee moeten veranderen, want jij spreekt de patronen, die zij natuurlijk ook hebben ontwikkeld, op een andere manier aan. 

Het doorbreken van je eigen patronen is één van de effectiefste manieren om invloed te hebben op het gedrag van een ander. 

Voor het leren doorbreken van je patronen ben je natuurlijk van harte welkom bij ons in de (online) praktijk. Je kunt als eerste stap ook het boek ‘Patronen Doorbreken’ aanschaffen en lezen. Stap voor stap leer je je eigen patronen, reacties en ‘oplossingen’ kennen. Wat zo leuk is, is dat je ook de patronen van de mensen om je heen in de gaten gaat krijgen. Dat kan enorm behulpzaam zijn, als het gaat om bijvoorbeeld een goede sfeer te behouden tijdens een familiebijeenkomst of een bedrijfsuitje. 

Bovenal leer je jezelf kennen door dit boek, leer je beter voor jezelf opkomen én kun je beter voor jezelf zorgen.