Opvoeden gaat altijd over jezelf. De manier waarop je reageert op het verdriet van je peuter, de manier waarop je boos wordt over de troep die je puber iedere keer weer achterlaat in de badkamer. Natuurlijk troost je, natuurlijk moet je er iets van zeggen als je je nek breekt over de natte lappen op de badkamervloer. De manier waarop jij het gesprek met je kind aan gaat, bepaalt de uitkomst. Want: Opvoeden gaat allereerst over jezelf.

Het kunnen kijken in de spiegel die jouw kind je voorhoudt wordt vaak belemmerd door dooddoeners als ‘Ach joh, het valt wel mee’ of ‘als het maar gezond is…’ Gelukkig komt er ook veel goed, dat is één van de leukste onderdelen van mijn werk in onze praktijk: ouders geruststellen. Maar, met dit soort welgemeende dooddoeners loop je wel de kans dat je je mond laat snoeren en het gevoel krijgt dat jouw zorgen, emoties en twijfels niet verteld mogen worden. We leren door dit soort opmerkingen als ouders minder kwetsbaar te zijn.

Laten we vooral stoppen met de opmerking maken ‘weet je wat ik zou doen?’

Vooral niet zeuren

De goedbedoelde opmerking ‘als het maar gezond is’ wordt dan de boodschap die je onbewust meeneemt in je ouderschap: niet zeuren.

Vervelende puber? We maken nog maar eens een sarcastische grap over niet opgeruimde kamers om ons eigen vervelende gevoel ‘dat er misschien iets aan de hand is’ weg te lachen. Je kind is immers gezond. 

Het gevoel dat je tegen een muur aan loopt met al je zorgen, het went. Je kind is immers gezond. 

Wat we in ieder geval van dooddoeners leren is minder kwetsbaar te zijn

Dooddoeners worden ze ook wel genoemd. Opmerkingen die alles wat van waarde is (of kan zijn) plat slaan en je met een kater achterlaten. Want dit hebben alle dooddoeners in ieder geval met elkaar gemeen: je krijgt geen ruimte om je gedachten, vragen, zorgen of teleurstellingen te delen. Je wordt het bos in gestuurd en moet het vooral zelf maar uitzoeken. En social media helpt daar ook niet echt bij, met alle mooie, perfecte plaatjes. 

Met de geboorte van ieder kind krijg je er weer een portie kwetsbaarheid bij. Omdat je van dit kind houdt, je verantwoordelijk voelt en je stinkende best wil gaan doen om te zorgen dat dit kind al het geluk van de wereld zal krijgen. Dat ditzelfde kind jou een spiegel voor gaat houden, dat weet je gelukkig nog niet. Opvoeden gaat niet alleen over jouw kind, opvoeden gaat allereerst over jezelf! 

‘Gék werd ik van die niet opgeruimde kamer van mijn puberzoon. Een bureautje met een enorme berg schoon en vuil wasgoed. De nog klamme handdoek van het douchen legt hij er vrolijk bovenop. Al z’n kleding klam wordt en ruikt uiteindelijk naar zo’n vieze natte hondenlucht. Ieder gesprek waarin ik eerst vriendelijk vraag of hij de spullen op wil ruimen, mondt uiteindelijk uit in een dijk van een ruzie. En wat kreeg ik te horen toen ik het daarover had met een vriendin? Je mag van geluk spreken dat hij nog iedere dag doucht! Dat is één van de momenten geweest dat ik begon te twijfelen aan mezelf als opvoeder. Mag je dan niet teleurgesteld of boos zijn?’

Als emoties de overhand nemen kun je niet meer opvoeden. 

Miloe van Beek in ‘Doorbreek de cirkel’

Dat gaat mijn kinderen niet overkomen

Op het moment dat je mag en kunt toegeven dat al die emoties die met opvoeden gepaard gaan, óók iets zeggen over jou. Deze moeder, laten we haar Marieke noemen, had het eigenlijk niet over haar ergernis van een rommelige puberkamer. Ze had het over de pijn die ze als puber zelf heeft ervaren. Een huis dat altijd een puinhoop was, kleding die altijd veel te lang aan een smoezelige waslijn hing en nooit fris rook. De schaamte dat iedereen alleen al door die lucht zou weten dat het bij haar thuis een puinhoop was, is altijd groot geweest. Letterlijk maar ook emotioneel. Háár kinderen zou het niet overkomen, met zulke kleding rond te moeten lopen. Háár kinderen zou het niet overkomen, op school te horen dat ze stinken. En haar kinderen zou het zéker niet overkomen dat ze bijna iedere avond samen onder het dekbed zouden kruipen omdat de ruzies beneden weer startten. 

Als zulke persoonlijke emoties meespelen lukt het je niet meer om je kind op te voeden. Je hebt het niet meer over zijn rommelige kamer met klamme handdoeken boven op jouw schone was. Je hebt het over jouw eigen pijn en de behoefte aan emotionele veiligheid, naast een overzichtelijk, opgeruimd huis. En we hebben ze allemaal; onze kwetsuren die we meenemen ons volwassen leven in. Ook als we liefhebbende ouders hebben gehad die géén ruzie maakte. We hebben allemaal onze eigen onzekerheid die meespeelt in de reacties die we geven. De spiegel die onze kinderen ons voorhouden kan dan confronterend en pijnlijk zijn. Want: opvoeden gaat allereerst over onszelf. En laat dát nou precies het meest kwetsbare zijn van het ouderschap.

Opvoeden gaat allereerst over jezelf

De boosheid, de zorgen, teleurstelling en twijfels die zo vaak meespelen in een aanvaring met onze kinderen, ze zeggen niet alleen iets over de situatie waar je je boos of zorgen over maakt. De twijfels die je hebt en de teleurstelling die je voelt, zeggen niet alleen iets over het gedrag van je kind. Al deze emoties vertellen je ook dat er een behoefte bij jou is, die vervuld moet worden. En dan heb ik het niet over de behoefte ‘dat er stomweg naar je geluisterd moet worden…’ maar de behoefte die veel verder gaat dan dat. Je las het al eerder: die spiegel…

Zodra je de oorzaak van de irritaties, zorgen of boosheid voor jezelf duidelijk hebt, helpt dat je om verbinding met je kind te maken. De angel van de boosheid is er uit. Dán komt het wel over, wat je aan hem of haar vraagt.

Als je meer wilt lezen over ‘Opvoeden gaat allereerst over jezelf

‘Doorbreek de cirkel’ helpt je om op zoek te gaan naar wat je werkelijk in de spiegel ziet, die je kinderen je voorhouden. Juist omdat het een fijn, leesbaar boek is, zonder verwijten en vingerwijzingen, voel je ook de ruimte om dit te doen. Op sommige momenten is het zelfs een boek om even stil van te worden en misschien een traan weg te pinken. Met twee volwassen zoons is dit boek een ondersteuning om de gesprekken ‘waarom we deden wat we deden’ in een helder daglicht te plaatsen. 

Kom je er met dit blog of met het boek zelf niet uit, dan ben je natuurlijk altijd welkom in de praktijk, online of aan onze keukentafel.