Geef emoties woorden

Een mens heeft een rechter en een linker hersenhelft die op een prachtige manier kunnen samenwerken: kort door de bocht kun je stellen dat de linker hersenhelft er voor zorgt dat we dingen (willen) snappen, zaken analytisch op een rijtje kunnen zetten en het helpt ons om de wel bekende en overzichtelijke rijtjes te maken. De rechter hersenhelft geeft plek aan onze emoties en helpt ons om alles wat ‘zonder woorden gezegd wordt’ toch op te merken.

Als deze twee hersenhelften fijn samenwerken dan heb je natuurlijk een onverslaanbaar team: er is plek voor emoties die verwoord kunnen worden en – als dat nodig is – gerelativeerd. Vaak worden deze twee zaken, onder de noemer van ‘karaktereigenschappen’ als ‘aangeboren’ en los van elkaar gezien. En dat jammer.

Juist als je als kind leert om woorden aan je emoties te geven krijg je de mogelijkheid om controle over je eigen leven te hebben en te houden: het helpt je om én rustig te worden én om werkelijk te begrijpen wat er aan de hand is, wat een situatie écht met je doet en wat jouw reactie hierop kan zijn. Als ouders kunnen we onze kinderen helpen om hier mee te oefenen!

We nemen een voorbeeld:

Je dochter heeft ruzie met een vriendinnetje. Over wie het eerste dat t shirt gezien heeft en hoe flauw het is dat de ander het laatste exemplaar gekocht heeft. Jij en ik weten dat dit soort aanvaringen over het algemeen wel loslopen en dat er grote kans is dat het wel goed komt.

Je kunt dit natuurlijk tegen haar zeggen, met het idee om te troosten en gerust te stellen. Je kunt de boze woorden van het vriendinnetje natuurlijk ook afdoen met een ‘ach joh, die gilt altijd van alles als ze kwaad is, maar die komt wel terug…’ Ik kan je op een briefje geven dat jouw dochter helemaal niet gerustgesteld is bij deze woorden. Ze kan zich mokkend terugtrekken op haar kamer maar ze kan ook enorm boos op jou worden. ‘Jij neemt mij ook nooit serieus!’ En eigenlijk is dit laatste ook daadwerkelijk wat er gevoeld wordt: door jouw ‘dempen’ van de emoties voelt ze zich niet gehoord en dat maakt eigenlijk alleen nog maar bozer. Eind van het liedje is dat jij én alle boosheid rondom de ruzie met het vriendinnetje op je brood krijgt én de emoties die met de teleurstelling over jouw reactie gepaard gaan.

Voorkom de waarom-vraag

Voorkom in ieder geval de ‘waarom?’ vraag: bij pubers werkt deze als een rode lap op een stier: waarom horen ze de hele dag al: ‘waarom ben je zo laat opgestaan?’, ‘waarom heb je je huiswerk niet gemaakt?’, ‘waarom ligt je boek nog in je kluisje?’, ‘waarom ben je weer te laat thuis?’

Het woord ‘waarom’ is vaak extra olie op het vuur: het geeft een puber het gevoel dat hij of zij alweer tot de orde geroepen voelt. ‘Weer niet goed gedaan! Om pubers te leren om te gaan met hun emoties is het belangrijk dat we ze als ouders uitdagen om te benoemen waar het nu echt om gaat. Jij en ik weten dat het t shirtje waarschijnlijk maar bijzaak is, ze is misschien veel banger dat haar laatste geheim over die leuke jongen waar ze verliefd op is wordt doorverteld of dat ze haar vriendinnetje kwijt raakt aan dat populaire meisje in de klas. Of ze vraagt zich af waarom…

Eigenlijk wéten we helemaal niet wat er allemaal achter de emoties die we zien schuil gaat. En jouw puber misschien ook niet.

Op het moment dat je puber zo ongelooflijk geëmotioneerd is, is het belangrijk dat je méé gaat in de emotie. En, heel lastig: daar doet jouw mening, jouw idee, jouw ervaring met vriendschappen, t shirtjes en teleurstellingen helemaal niets toe. Nul. Bespaar je de moeite met het vertellen over je eigen ervaringen en stel vragen! Vragen die je dochter (maar het kan natuurlijk ook je zoon zijn) helpen om woorden te geven aan haar helpen om woorden te geven aan de emoties. ‘Hadden jullie een afspraak over het wel of niet kopen van die t shirts?’, ‘Weet je waarom je vriendin dit t shirtje zo belangrijk vond?’

‘Ben je bang om je vriendin kwijt te raken?’ ‘Vind je het naar om het gevoel te hebben dat je haar teleurgesteld hebt?’ Stel ook een vraag die helpt om zich in de ander te verplaatsen zoals ‘hoe zou jij reageren als het precies andersom was geweest?’

Help je puber om zelf conclusies te trekken!

Door het stellen van open vragen help je je puber om te leren zélf na te denken over emoties en wat deze met je doen. Een puber zélf tot de conclusie zien komen dat iets misschien niet zo handig was en dat je excuus aanbieden handiger is dan de ruzie verder te laten escaleren, dat maakt alleen maar trots!

Heb je een vraag? Wil je meepraten? Dat kan natuurlijk door een reactie hieronder te geven!