In spannende tijden wordt het duidelijk wat de sterke én wat de zwakke plekken in je relatie zijn. Pijnlijk duidelijk, wat betreft die zwakke plekken. En waarom pijnlijk? Omdat ze altijd iets zeggen over jouzelf. Over jouw investering in een relatie, het oude zeer dat je nog niet hebt kunnen verweven in je leven, je opvoeding en je minder leuke karaktereigenschappen. Als je hier niet mee aan de slag gaat, dan is eenzaamheid de grootste valkuil. Wil je deze spannende tijden samen overleven, dan ontkom je er niet aan om naar je eigen leven te kijken. Dat geldt voor beiden: de partner én de patiënt.
Gideon (de Haan) geeft antwoord op vragen naar aanleiding van een eerder blog van Marina ‘Mijn controle was niet zijn controle’.
Over hoofdwegen en geitenpaadjes
De afgelopen jaren vergelijk ik wel eens met het beeld van een hoofdweg waar je samen op rijdt. Je rijdt met de stroom mee, soms neem je een afslag, soms stop je samen even voor een pauze. Altijd op een doorgaande weg waar ook aanpassing van je verlangt wordt door de andere weggebruikers; je kunt wel 60 gaan rijden op een snelweg, maar we weten allemaal dat dit én gevaarlijk is voor jezelf en de andere weggebruikers, én enorm irritant.
En dan komt er een moment dat één van de twee móét uitstappen en het geitenpaadje náást die doorgaande weg moet nemen; het moment van de diagnose. Niet meer samen in een auto, maar jij achter het stuur en de ander met de benenwagen. Je kunt elkaar nog wel aankijken, je bent samen op weg naar hetzelfde doel, je let op elkaar. Toch is het tempo anders. Omdat de omstandigheden anders zijn.
Grootste energievreter
Iedereen snapt het, dat het lastig is om je snelheid aan te passen aan een wandelaar terwijl jij nog steeds in je auto zit. Met verkeer achter je, drukke kruispunten en de eis om je aan het verkeer op die hoofdweg aan te passen. Dat is, denk ik, ook mijn grootste energievreter geweest: het steeds maar weer aanpassen: aan het tempo op die hoofdweg én gas terugnemen voor de wandelaar op het geitenpaadje. Omdat je met hart en ziel van diegene houdt.
Op maandag 6 maart 2023 geven Gideon de Haan en Marina van der Wal het webinar ‘samen verder na de diagnose’. Voor wie is dit webinar? Voor alle stellen die te maken hebben (gehad) met een diagnose die vraagt om je aan te passen. Aanpassen aan elkaar, aanpassen aan een nieuwe manier van leven (bijvoorbeeld een dieet). Het webinar is er ook voor partners die zich af en toe afvragen ‘waar blijf ik in deze situatie?’ Er is ook de mogelijkheid om je persoonlijke vragen te stellen. Inschrijven: Gratis! Scroll even door!
Geitenpaadjes zijn niet geasfalteerd
En, als ik dan in die vergelijking met dat geitenpaadje blijf, dan zie je vanuit je comfortabele positie dat iemand aan het ploeteren is; geitenpaadjes zijn niet geasfalteerd. Er is mul zand waar iemand zich doorheen moet werken, er liggen boomstronken waar overheen geklommen moet worden. En jij hebt dan de neiging om uit je raampje te roepen ‘zet ‘m op!’ Want je moet toch wat?
Als je niet uitkijkt wordt dat allemaal heel erg eenzaam: jij in je autootje, de ander door ploeterend op dat geitenpaadje. Voor je het weet ben jij langs het uitrustpunt gesjeesd omdat je nét te hard ging en sta je te wachten op een volgend parkeerplekje. En dan loop je elkaar mis.
Je bent samen eenzaam
Ziek zijn maakt eenzaam, denk ik. En naast iemand staan die met een diagnose aan het vechten is, maakt het óók eenzaam. Alleen is er voor de zieke meer aandacht. En ook dat is logisch: artsen, behandelplannen, behandelingen… Die draaien, terecht, om jouw partner. Op het moment dat Marina zei ‘ik voel me zo alleen’, bedacht ik me: ja, dat hebben we gemeen: ik voel me óók alleen. Dát hadden we wél samen.
Het is niet egoïstisch om aandacht te vragen
Partners worden vaak vergeten; de aandacht gaat, heel menselijk, al snel naar de persoon die we het meest ‘zielig’ vinden. En dat is degene met de diagnose. Om me heen kom ik veel mensen tegen die vragen ‘hoe is het er mee?’ maar een eerlijk antwoord ook heel ongemakkelijk vinden. Iedere afleidingsmanoeuvre grijp je met beide handen aan om de aandacht van jou af te leiden. En de makkelijkste weg… natuurlijk: vertellen hoe het met je partner gaat. Het voelt vaak slecht, om het over jezelf te hebben terwijl je partner zoveel te verwerken krijgt. Tegelijkertijd krijg je op deze manier ook niet de aandacht die je nodig hebt. Wat we beiden hebben moeten leren is dat je voor elkaar moet blijven zorgen. Ook als je ernstig ziek bent pleit dat je niet vrij om er ook voor je partner te zijn, binnen jouw grenzen. En ja, het voelt heel egoïstisch om zorg te ontvangen van iemand die overal als patiënt gezien wordt, maar dat is het niet. Marina voelde juist het omgekeerde: “Ik ben als mens dus nog niet afgeschreven.”
Sinds we hier heel open over praten, en dat is ook een proces, horen we dit vaak in de praktijk. Bij maar liefst 9% van de scheidingen is een langdurige ziekte de reden van uit elkaar gaan. En niet iedereen geeft eerlijk toe dat dit een belangrijke factor is; als we naar de gesprekken in onze praktijk kijken dan ligt dit percentage hoogstwaarschijnlijk zelfs hoger.
Binnenvetter
Bij ons werd het (nog eens een keer) heel duidelijk dat Marina de prater is, binnen onze relatie. De mensen die haar een beetje denken te kennen zullen een glimlach niet kunnen onderdrukken als ze dit lezen. Je dénkt dat je alles van iemand weet, dat álles gezegd wordt maar het is nog maar de vraag of dit werkelijk zo is. Marina is, als het op haar persoonlijke verdriet en tegenslag aankomt, een binnenvetter. Ik weet dit al jaren; borstkanker is niet onze eerste tegenslag en zeker niet de hare. En toch zijn er de afgelopen jaren momenten geweest dat ik achteraf dacht ‘ik had je kwijt kunnen raken omdat je niet in je eentje voor al je emoties en gedachten woorden kunt vinden en ik niet doorgevraagd heb’. Dit ‘kwijtraken’ bedoel ik letterlijk én figuurlijk. Op een dieptepunt, waarbij ik écht bang geweest ben dat ze de handdoek in de ring zou gooien, heb ik gezegd dat ze een keus had: zelf contact opnemen met Bram Bakker of dat ik het zou doen.
Bouwen
Wij hadden, achteraf gezien, het voordeel dat we samen een huis te bouwen hadden. Heel praktisch en ook heel beeldend: naast alles wat in ons leven in elkaar aan het donderen was, was daar ook iets wat we, letterlijk, konden opbouwen. Het bouwen zelf liep natuurlijk allemaal anders, maar er was wel een duidelijk, gemeenschappelijk doel. Praten over een planning, over een kleur verf op de muur, de indeling van het huis. Dat is één van onze gemeenschappelijke rustpunten geworden. Ondanks chemo’s en alles wat daar mee te maken had.
Haar controle was duidelijk niet de mijne
Marina heeft zich op haar voeding gestort. Om controle te krijgen. Dat had ze zelf niet meteen in de gaten. En zoals ze dat met alles doet: ze is er vol overtuiging in gegaan. Ze heeft gelijk als ze zegt dat het strakke keto-dieet haar veel voordelen heeft gegeven. En het zal zéker meegewerkt hebben in haar genezingsproces. Wat ik wel heel lastig vond (en vind) is dat deze manier van leven niet mijn keuze is. Haar controle is niet mijn controle. En ik heb die innerlijke drang ook helemaal niet. Dat heeft regelmatig voor confrontaties gezorgd. Over en weer. Van haar kant: ‘jij moet ook gezond leven want…’ En van mijn kant, als ze zondigt ‘jij vindt het toch belangrijk dat…’
Genezing kan geen gemeenschappelijk doel zijn
Hoe gek het ook klinkt: beter worden, genezen, dat is géén gemeenschappelijk doel. Domweg omdat de één helemaal niet ziek is en dus ook niet hoeft te genezen. Als er al een genezing mogelijk is: zoveel mensen krijgen een diagnose waar je met elkaar mee moet leren leven. Het is ook te groot, genezing als gemeenschappelijk doel hebben. Wat als het niet lukt? Wat als je aandoening chronisch is of blijkt te zijn? Zelfs als er wel sprake van genezing is: je pakt je leven niet meer ‘zo maar op’ alsof er niets gebeurd is.
Elkaar opnieuw leren kennen
Je zult elkaar, naast alle energie die ziek-zijn kost, elkaar opnieuw moeten leren kennen. En ja: dat is ‘moeten’; je verandert beiden op deze reis. Niets is meer hetzelfde. In dit proces hebben we beiden op een liefdevolle manier leren kijken naar onze eigen rollen in onze relatie. De manier waarop we investeren én waarop we omgaan met onze eigen, persoonlijke pijn. Dat is een leerproces waar we nog lang niet klaar mee zijn. Gelukkig maar.
Wij hadden (en hebben) het voorrecht dat we in de praktijk voorbeelden van cliënten hebben die deze weg al zijn gegaan. Daar hebben we enorm veel van geleerd en aan gehad tijdens ons eigen proces.
6 maart gaan we het dus over deze thema’s hebben. Je bent welkom in het gratis webinar ‘Samen verder na de diagnose’ dat we, in samenwerking met Stichting leefstijl als medicijn, organiseren.
